Kaplicki Mieczysław (dawniej Kapellner Maurycy), (1875–1959), działacz polityczny i społeczny, lekarz-dermatolog, prezydent m. Krakowa. Ur. 12 XII w Wietrzychowicach, w pow. tarnowskim, syn Jakuba Kapellnera, dzierżawcy majątków ziemskich. Gimnazjum ukończył w Tarnowie, po czym studiował medycynę w Krakowie od r. akad. 1894/5, z krótką przerwą na przełomie 1898/9 r., kiedy to chwilowo kontynuował studia lekarskie w Wiedniu. W r. 1901 uzyskał doktorat na Wydziale Lekarskim UJ.
Od lat uniwersyteckich brał czynny udział w ruchu socjalistycznym na terenie Krakowa. Jako aktywny działacz (początkowo zastępca sekretarza, a od czerwca 1899 przewodniczący) radykalno-demokratycznej organizacji studenckiej «Zjednoczenie» (1895–1900), należał do grona założycieli komórki socjalistycznej, działającej w ramach wzmiankowanego stowarzyszenia. W r. 1896 był nadto K. współzałożycielem redagowanego przez Z. Klemensiewicza pisma Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej (później Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej – PPSD) dla chłopów „Prawo Ludu”. Jednocześnie należał do zarządu robotniczego stowarzyszenia «Siła» w Krakowie, kierował tutejszym ruchem zawodowym robotników stolarskich i prowadził czynną działalność zawodową i społeczną w miejscowej Kasie Chorych. W r. 1900 w czasie wielkiego strajku górników w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim wyjeżdżał na pogranicze śląsko-morawskie w charakterze agitatora ruchu strajkowego. Od r. 1903 prowadził również wykłady popularne z zakresu medycyny, urządzane przez Uniwersytet Ludowy im. Adama Mickiewicza.
W okresie rewolucji lat 1905–7 reprezentował K. stanowisko wyrażające potrzebę zastosowania ostrych form w walce o powszechne prawo wyborcze na terenie Austrii. Opowiedział się również przeciwko wysłaniu znanego «listu otwartego» I. Daszyńskiego do CKW Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) ze stycznia 1906 r., negującego konieczność wspólnej walki rewolucyjnej polskiego proletariatu z rosyjskim. Przed r. 1914 zaliczał się K. do przywódców PPSD w zachodniej Galicji, aktywnie uczestnicząc we wszystkich niemal poważniejszych akcjach i wystąpieniach tej partii. Na X Kongresie PPSD (maj 1906) jako referent statutowy poparł hasło «ziemi dla chłopów», natomiast na następnym z kolei – XI Zjeździe (czerwiec 1908) oznajmił, że «nie trzeba absolutnie osobnego programu dla chłopów». Na XII Kongresie partyjnym (grudzień 1911) został wybrany członkiem Komitetu Wykonawczego PPSD Galicji i Śląska.
Po wybuchu wojny w 1914 r. wyruszył K. z Legionami Polskimi jako kapitan-lekarz, odbył kampanię 1914–6 r. w 5 p. piechoty, ukończył ją w randze podpułkownika. Był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości z Mieczami i Krzyżem Walecznych oraz w późniejszym okresie życia Komandorią Polonia Restituta. Po pierwszej wojnie światowej ordynował jako lekarz-dermatolog, pracując w tym samym charakterze w Ubezpieczalni Społecznej. Od r. 1919 członek PPS, po przewrocie majowym 1926 r. już jako Mieczysław Kaplicki, wystąpił z tej partii, przechodząc na pozycje polityczne obozu sanacyjnego. Kierował wówczas zza kulis całą polityką komunalną Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) w Krakowie.
W wyniku usunięcia legalnej Rady Miejskiej decyzją wojewody krakowskiego (1931), powołana do życia nowa, tzw. Tymczasowa Rada Miejska wybierała prezydenta trzykrotnie: po raz pierwszy – pośrednio, nie przyjmując rezygnacji K. Rollego, po raz drugi – wybierając prezydentem W. Belinę-Prażmowskiego (16 III 1931) i po raz trzeci – dokonując wyboru K-ego (16 II 1933). Powtórnie kandydował K. na to stanowisko z listy Bloku Pracy Gospodarczej (sanacyjnej) w styczniu 1934 r., już na podstawie nowej ustawy samorządowej, i został wtedy ponownie wybrany już na okres 5-letni. Jako prezydent miasta starał się K. angażować czynnik fachowy do wszystkich dziedzin gospodarki miejskiej, przeprowadzając zarazem reorganizację administracji Zarządu Miejskiego. Zorganizował on w r. 1934 nowy Wydział Finansowy, obejmujący całokształt tego typu zagadnień, łącznie z ogólną polityką finansową, budżetem i zamknięciami rachunkowymi. Skomasowanie finansów wpłynęło na poprawę złego dotychczas stanu gospodarki miejskiej, zwłaszcza że wprowadzono nadto nowe źródła dochodowe, m. in. opłatę kanałową, obciążającą własność nieruchomą. W wyniku akcji oddłużenia gminy odpisano jej ok. 10 milionów złotych pożyczek, a w chwili wybuchu wojny miała gmina kilkanaście milionów złotych rezerw. Było to zarówno następstwem przemyślanej polityki finansowej K-ego, jak i w pewnej mierze wynikiem ogólnej poprawy koniunktury, wiążącej się z ogólnym ożywieniem życia gospodarczego, w związku z napięciem wojennym i wzrostem inwestycji.
Z inicjatywy prezydenta i w oparciu o jego sugestie opracowano w r. 1936 długoletni program inwestycyjny miasta na okres od 1937/8 do 1943/4, obejmujący najpilniejsze inwestycje na terenie Krakowa, łącznie z przedsiębiorstwami miejskimi. Była to pierwsza próba ujęcia całokształtu potrzeb inwestycyjnych miasta na przestrzeni 6 lat, umożliwiająca racjonalną miejską gospodarkę inwestycyjną. Niezależnie od tego powołał K. do życia w r. 1935 Oddział Zabudowy Miasta w Wydziale Budowlanym Zarządu Miejskiego, który przystąpił do prac nad sporządzeniem ogólnego planu zabudowy miasta, obejmującego również gminy podmiejskie. K. interesował się również sprawami kulturalnymi, był m. in. inicjatorem budowy gmachu Muzeum Narodowego i pomnika Józefa Dietla, dłuta Ks. Dunikowskiego. Inspirował także powołanie w r. 1935 K. Frycza na dyrektora Teatru im. Słowackiego. Przywódca opozycji w Radzie Miejskiej z PPS – Jan Stańczyk – stwierdził na ostatnim posiedzeniu Rady po upływie 5-letniej kadencji, że K. wykazał jako prezydent wielkie zdolności w pracy dla miasta. Ustąpiwszy w lutym 1939 r. z dotychczasowego stanowiska, objął K. kierownictwo Jaworznickich Komunalnych Kopalń Węgla. W czasie drugiej wojny światowej znalazł się na terytorium ZSRR; w r. 1941 przebywał w miejscowości Kermine w Uzbeckiej SSR, miejscu postoju 7 dywizji Armii Polskiej. Był lekarzem w batalionie saperów. Stąd w r. 1942 przedostał się do Anglii, gdzie osiedlił się w Pernhos w Walii i tam spędził resztę życia. Zmarł w tamtejszym szpitalu polskim 7 VIII 1959 r. i został pochowany na cmentarzu w Wrexham Denbs.
Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914, Kr. 1961; Dobrowolski H., Samorząd w Krakowie, jego organizacja i kancelaria w l. 1914–1939, „Archeion” T. 28: 1954; tenże, Dzieje Krakowa w l. 1914–1939, Kraków i ziemia krakowska, (w druku); Dobrowolski H., Frančić M., Konarski S., Postępowe tradycje młodzieży akademickiej w Krakowie, Kr. 1962; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej, s. 93 (fot.); Najdus W., Szkice z historii Galicji, W. 1960 II; Pilch A., Początki rozwoju ruchu zawodowego górników na Śląsku Cieszyńskim (1893–1901), Zesz. Nauk. UJ, Prace Hist. Z. 5, 1961; Studia z dziejów młodzieży Uniw. Krak. od Oświecenia do pol. XX w., Kr. 1964; – Cyganeria i polityka. Wspomnienia krakowskie 1919–1939, W. 1964; Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957 II; Drobner B., Bezustanna walka, W. 1962; Klemensiewiczowa J., Przebojem ku wiedzy, W. 1961; Kopiec wspomnień, Wyd. 2., Kr. 1964; „Kronika ruchu rewolucyjnego w Polsce”, T. 3: 1937 s. 18, 24–5; „Niepodległość” T. 9: 1934, T. 13: 1936; Sławoj-Składkowski F., Moja służba w I Brygadzie. Pamiętnik polowy, W. 1932/3 I–II; Żmigrodzki S., Przed i po 6 sierpnia, W. 1935; – Arch. UJ: S. II 520 Liber promotionum, nr 2787, S. II 515 nr 617, Katalog Wydziału Lek.; Arch. Państw. w Kr.: Akta Rady Miejskiej, Dzienniki Urzędowe stoł. król. m. Krakowa.
Józef Buszko